برچسب ایرانی روی گوشی چینی؛ ماجرا چیست؟
تمام موبایل‌هایی که از طریق روش ODM وارد کشور می‌شوند، در چین تولید شده و صرفا با نام برندهای داخلی به بازار عرضه می‌گردند
به گزارش قیمت ۳۶۰، طبق اظهارات مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل ایران، برچسب "تولید داخل" روی موبایل‌های وارداتی، تصمیمی نادرست و غیرشفاف است. وی تأکید کرد که در حال حاضر، تمامی موبایل‌هایی که به روش ODM وارد می‌شوند، در چین تولید شده و تنها تحت نام برندهای داخلی عرضه می‌شوند.
این روند علاوه بر خروج گسترده ارز، باعث ایجاد انحصار در بازار و شکل‌گیری رانت ارزی برای برخی شرکت‌های خاص شده است. در حالی که تولیدکنندگان واقعی با محدودیت‌های ارزی و موانع تولید دست‌وپنجه نرم می‌کنند، واردکنندگانی که از روش ODM استفاده می‌کنند، بدون هیچ‌گونه محدودیت و با سرعت بالاتری ارز دریافت می‌کنند.
قرارداد‌های غیرشفاف و هزینه‌های پنهان
طبق اطلاعات منتشرشده، سه شرکت مشخص با سازوکاری غیرشفاف از امتیازات ویژه در این طرح برخوردار شده‌اند.
همچنین، یک شرکت خصوصی تحت نظارت وزارت ارتباطات، بابت هر مدل موبایل ۳۰ هزار دلار و بابت هر دستگاه ۳ درصد از سود را دریافت می‌کند. این مسئله سؤالات جدی در مورد نحوه تخصیص منابع و شفافیت این طرح ایجاد کرده است.
نگرانی‌های امنیتی و مخالفت نهاد‌های دولتی
پدافند غیرعامل و ستاد تسهیل و رفع موانع تولید، دو نهاد دولتی هستند که به‌صورت رسمی با این طرح مخالفت کرده‌اند.
پدافند غیرعامل از زاویه امنیت سایبری به این موضوع نگاه می‌کند. واردات موبایل به‌صورت "کالای کامل" و بدون کنترل بر روی ماژول‌های امنیتی، این نگرانی را ایجاد کرده که احتمال نفوذ‌های امنیتی و آسیب‌پذیری اطلاعاتی در کشور افزایش یابد.
ستاد تسهیل و رفع موانع تولید نیز بار‌ها نسبت به این نوع واردات اعتراض کرده است، چراکه این روش هیچ‌گونه انتقال فناوری، ایجاد اشتغال یا توسعه زنجیره تأمین داخلی را به همراه ندارد.
حمایت وزارت ارتباطات از ODM
در حالی که نهاد‌های نظارتی و تولیدکنندگان به‌شدت از این طرح انتقاد کرده‌اند، وزارت ارتباطات همچنان از آن حمایت می‌کند.
میثاق کرابی، دبیر انجمن تولیدکنندگان موبایل، در این نشست توضیح داد که در حال حاضر، تولیدکنندگان داخلی با محدودیت‌های ارزی، سقف مشخص تولید و موانع متعدد روبه‌رو هستند، اما این محدودیت‌ها شامل واردکنندگان ODM نمی‌شود.
او همچنین به نبود تعریف دقیق از "تولید داخلی" اشاره کرد و گفت: «هدف از تولید داخل، کاهش وابستگی به خارج، انتقال فناوری و ایجاد ارزش افزوده در کشور است، اما در طرح ODM، هیچ‌کدام از این اهداف محقق نمی‌شود. این روش صرفاً یک مسیر ساده برای دور زدن قوانین و کاهش هزینه‌های واردات است.»
تولید داخلی یا بازی با کلمات؟
تفاوت اساسی میان "تولید داخلی" و "مونتاژ یا برچسب‌گذاری داخلی" در میزان ارزش افزوده‌ای است که در کشور ایجاد می‌شود.
طرح ODM نه‌تنها وابستگی ایران به تولیدات خارجی را کاهش نمی‌دهد، بلکه یک مدل "واردات پنهان" است که تحت عنوان تولید داخلی به بازار عرضه می‌شود. این موضوع می‌تواند به تضعیف تولیدکنندگان واقعی منجر شده و وابستگی صنعت موبایل به کشور‌های خارجی را بیش از پیش افزایش دهد.
در نهایت، اگر سیاست‌های مربوط به تولید موبایل در کشور به‌صورت شفاف، منصفانه و بدون رانت تدوین نشوند، نه‌تنها منجر به رشد این صنعت نخواهند شد، بلکه رقابت را به نفع گروهی خاص محدود می‌کنند.
