نقش دولت در تک نرخی شدن ارز چیست؟
یک کارشناس اقتصادی معتقد است تک‌نرخی شدن دلار زمانی امکان‌پذیر است که دولت نقش جدی در بازار نداشته باشد
منطقه فعلی قیمت دلار محدوده‌ای مشخص است که با سیاست ارزپاشی بانک مرکزی مهار شده است. قیمتی که به نظر می‌رسد تشدید تحریم‌ها و صدور قطعنامه جدید علیه ایران نیز نمی‌تواند اثر ماندگاری بر روند آن بگذارد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند بیش از یک دهه است تورم و قیمت دلار هم‌راستای یکدیگر در حرکت‌اند. علاوه بر آن، موضوع تک‌نرخی شدن ارز را نیز با توجه به قیمت‌گذاری دستوری دولت و تاسیس مراکز تصمیم‌گیری برای ارز، ناممکن می‌دانند.
قیمت دلار همبستگی بالایی با تورم دارد
میثم رادپور، کارشناس اقتصادی به همبستگی بالای قیمت دلار با تورم اشاره کرد و گفت: «بعد از سال ۱۳۹۲ همبستگی بین نرخ تورم و نرخ رشد ارز خیلی زیاد شد. این در حالی بود که پیش از این، در دوره‌های نسبتاً طولانی تورم وجود داشت، اما قیمت ارز متناسب با آن جا‌به‌جا نمی‌شد.»
او هم‌راستایی جدی دلار با تورم را مقارن با تحریم بانک مرکزی دانست و عنوان کرد: «به طور متوسط از سال‌های ۷۸ تا ۸۸ حدود ۱۵ درصد تورم داشتیم، اما شاهد ثبات نسبی قیمت ارز نیز بودیم. از سال ۱۳۹۲ به بعد، اساساً در دوره‌های کوتاه‌تری شاهد ثبات ارز بودیم و اکنون به جایی رسیده که تطابق قیمت ارز با جابه‌جایی‌های نرخ تورم زودتر اثر خود را بر قیمت دلار می‌گذارد.»
رادپور به دلایل عقب‌ماندگی ۱۰ هزار تومانی قیمت دلار نسبت به تورم اشاره کرد و گفت: «اقداماتی نظیر تخصیص ارزهای حواله‌ای، ارزپاشی بانک مرکزی در بازار ارز یا فروش ارز نقدی باعث کاهش فشار بر قیمت دلار شده است. شاید بتوانیم بگوییم این اسکناس مقدار کمی عقب‌تر از تورم مانده است. همین مقدار عقب‌ماندگی نیز متناسب با تورم در بلندمدت جبران خواهد شد.»
تک‌نرخی شدن دلار منتفی است
اما آیا امکان تک‌نرخی شدن دلار وجود دارد؟ او در پاسخ به این پرسش گفت: «تک‌نرخی شدن دلار زمانی امکان‌پذیر است که دولت نقش جدی در بازار نداشته باشد. زمانی که دولت بازیگر بزرگ بازار ارز است، خودبه‌خود موضوع تک‌نرخی شدن ارز منتفی است.»
او ادامه داد: «برای تک‌نرخی شدن ارز، عرضه و تقاضا در بازار باید تعیین‌کننده قیمت شود و قیمت را شخص یا نهادی تعیین نمی‌کند؛ مگر اینکه دولت، قیمت بازار آزاد را قبول کند و آنچه را دارد در بازار حراج کند. در این شرایط، تک‌نرخی شدن معنا پیدا می‌کند.»
نقل و انتقال ارز از طریق صرافی‌ها مانع تک‌نرخی شدن دلار است
رادپور با تاکید بر اینکه هر بار دولت سامانه و مرکزی راه‌اندازی می‌کند معلوم است که می‌خواهد قیمت را دستکاری کند خاطرنشان کرد: «با راه‌اندازی مراکز تعیین قیمت، یعنی دولت نمی‌خواهد اقدام به تک‌نرخی شدن ارز کند.»
او موضوع تحریم‌های بانک مرکزی را عامل اصطکاک برای تک‌نرخی شدن دلار عنوان کرد و افزود: «کشور ما از نظام پولی بین‌المللی دور افتاده است و بانک‌های ایران رابطه‌ای با دنیا ندارند؛ ارز ما از محل بانک‌هایمان رد نمی‌شود و از محل حواله‌های صرافی رد می‌شود. بنابراین کل نظام نقل و انتقال ارزی ایران وابسته به صرافی‌هاست. همین مساله مانعی برای سیاست تک‌نرخی شدن ارز است.»
