ارز مسافرتی تصمیم اشتباهی بود؟

قیمت ۳۶۰-  این سیاست موافقان و مخالفانی دارد؛ موافقانی که این اقدام را تدبیری از جانب بانک مرکزی می‌دانند و تاکید دارند که بانک مرکزی در نقش بازارساز به‌خوبی بازار ارز را مدیریت می‌کند و با هزینه کمتری از اثرات مخرب شوک طرف تقاضا در بازار غیررسمی برای تامین نیاز ارزی مسافران جلوگیری می‌کند. این دسته از کارشناسان معتقدند باتوجه به‌ایام پایانی سال، نیاز به‌ارز مسافرتی افزایش می‌یابد و چنانچه بانک مرکزی فکری به‌حال این وضعیت نکند با هجوم تقاضا به‌بازار غیررسمی مواجه و همین هجوم نرخ‌ها را افزایشی می‌کند.

اما در مقابل کارشناسان مخالف اختصاص ارز دولتی به‌مسافران خارجی، این مسئله را خلاف عدالت و عقلانیت می‌دانند و تاکید دارند در شرایطی که دولت ارز برخی کالاهای مصرفی را حذف کرده است، اختصاص ارز مسافرتی به‌عده‌ای چه توجیهی دارد؟!

ارز مسافری یا یارانه دهک های پایین!

مهدی دارابی، کارشناس اقتصادی حوزه ارز در این رابطه گفت: آنچه که مسلم است اینکه باید ارز خدماتی مورد نیاز مردم تامین شود تا نیازی نباشد که افراد به‌بازار غیر رسمی مراجعه کنند. به‌طور کلی از سال ۹۷-۹۸ یک سری نیازهای خدماتی قابل شناسایی و تفکیک نبودند به‌همین خاطر بانک مرکزی دست به‌اقدام صحیحی زد و ارز سایر یا سهمیه‌ای را اختصاص داد، بنابراین اختصاص ارز مسافرتی باتوجه به‌اینکه نیازی را پوشش می‌دهد مشکلی ندارد، بلکه مشکل بر سر نرخ این ارز است.

وی اختصاص ارز مسافری با نرخی کمتر از ۳۰ درصد بازار غیررسمی را عامل توزیع رانت دانست و ابراز کرد: افراد با دریافت ۱۰۰۰ یورو، حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومان سود کسب می‌کنند و سوال این است که چه ضرورتی دارد که ما این سود را در اختیار عده‌ای معدود قرار دهیم؟

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: نکته جالب در اختصاص ارز مسافری این است که چنانچه قصد سفر به‌عراق و حتی به‌ترکیه را داشته باشید، شامل تخصیص این ارز نمی‌شوید؛ چراکه تقاضا برای دریافت این ارز افزایش می‌یابد و دولت توان پاسخگویی به‌آن را ندارد؛ این ارز به‌افرادی تعلق می‌گیرد که قصد سفر به‌کشورهایی مثل قطر، امارات، تایلند و غیره دارند که دریافت ویزا برای آنان، ضروری است.

دارابی ادامه داد: نکته دیگر اینکه این میزان ارز برای سفر به‌کشورهایی که ضرورت دریافت ویزا دارند، اندک است و مسافران ناچار هستند که بازهم به‌بازار آزاد مراجعه کنند، بنابراین این سیاست بانک مرکزی درکاهش مراجعه به‌بازار آزاد، عملا در این رابطه ناموفق است.

وی افزود: دولت با اختصاص ۱۰۰۰ یورو به‌ارز مسافری عملا یارانه یک خانواده ۴ نفره در دهک‌های یک تا سه را به‌افرادی اختصاص می‌دهد که جزو قشر برخوردار جامعه هستند، بنابراین باتوجه به‌اینکه این ارز از بیت‌المال هزینه می‌شود، نه توجیه عقلانی دارد و نه عدالتی.

سینه‌خیز بانک مرکزی زمین تا مقصد

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی در اختصاص ارز با نرخ دولتی اشتباهی مرتکب شده و حالا زمین خورده است؛ اما چون درصدد است بگوید مشکلی رخ نداده، مجبور است تا انتهای راه را سینه‌خیز برود.

دارابی گفت: البته چون سال‌هاست که دولت حواله با نرخ دولتی صادر می‌کند و امسال هم بیش از ۲۰ میلیارد دلار در مرکز مبادله با نرخ ترجیحی برای واردات کالا، حواله صادر کرده، این اعداد و ارقام به‌قدری بزرگ است که پول اختصاص یافته به‌ارز دولتی مسافری عادی شده و به‌چشم نمی‌آید.

وی تاکید کرد: البته معتقد به‌حذف ارز مسافرتی نیستم؛ اما تاکید دارم که این ارز باید با نرخ حاشیه بازار و با نرخ حراجی که در بازار مبادله توسط صرافان و صادرکنندگان به‌توافق رسیده، اختصاص یابد و باتوجه به‌اینکه خرید ارز به‌این شکل و از بازار مبادله ریسک پایین‌تری دارد، قطعا مردم استقبال می‌کنند و راهی بازار غیررسمی نمی‌شوند.