سه سناریو داغ برای دلار 1404
جهان صنعت‌نیوز در گزارشی سناریوهای احتمالی قیمت دلار در سال 1404 را بررسی کرده است
به گزارش قیمت ۳۶۰؛ در پایان سال ۱۴۰۳، قیمت دلار در بازار آزاد با بیش از ۶۰ درصد افزایش در محدوده ۱۰۰ هزار تومان بسته شد. در سال ۱۴۰۴، با توجه به تنش‌های سیاسی و آینده نامشخص توافق هسته‌ای، پیش‌بینی می‌شود که قیمت دلار به شدت تحت تاثیر مذاکرات و تحولات سیاسی قرار گیرد. سه سناریو برای قیمت دلار مطرح است: اول، در صورت دستیابی به توافق، کاهش قیمت دلار به زیر ۱۰۰ هزار تومان؛ دوم، در صورت عدم توافق، افزایش نوسان و جهش قیمت دلار به کانال بالاتر از ۱۰۰ هزار تومان؛ سوم، در صورت عدم مذاکره، جهش‌های شدید و رسیدن دلار به سطح‌های بالاتر از ۱۵۰ هزار تومان
پیش بینی قیمت دلار در ۱۴۰۴ : بازار ارز در آستانه بحران جدید؟
در حالی که سال ۱۴۰۳ به پایان رسید، قیمت دلار در بازار آزاد با افزایش بیش از ۶۰ درصدی در محدوده ۱۰۰ هزار تومان بسته شد. هرچند از امروز دوباره قیمت در بازار ارز تعیین خواهد شد، اما تا پایان تعطیلات سال جدید، نرخ‌های اعلامی به دلیل عمق کم بازار و نیمه‌تعطیل بودن کشور، چندان قابل اتکا نیست و باید تا ۱۶ فروردین منتظر ماند. با این حال، به نظر می‌رسد که رسیدن قیمت دلار به بالای ۱۰۰ هزار تومان چندان دور از انتظار نیست. در این شرایط، محتمل‌ترین پیش‌بینی قیمت دلار برای سال ۱۴۰۴ چیست؟ آیا باید منتظر رکوردهای جدید در بازار ارز باشیم؟
دلار سیاسی‌تر از همیشه
برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید این موضوع را در نظر داشت که قیمت دلار در شرایط کنونی از منظر اقتصادی، بالاتر از قیمت تعادلی قرار دارد. بنابراین، اگر تنها متغیرهای اقتصادی را مدنظر قرار دهیم، قیمت دلار نه تنها نباید افزایش پیدا کند، بلکه کاهش قیمت نیز محتمل به نظر می‌رسد. با این حال، بازار ارز در چند سال گذشته و به طور مشخص از سال ۱۳۹۷، بیش از آنکه تحت تاثیر متغیرهای اقتصادی باشد، از عوامل سیاسی پیروی می‌کند.
اما تفاوت مهم سال ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته این است که باید تکلیف مهم‌ترین ریسک سیاسی، یعنی آینده توافق هسته‌ای کشور، مشخص شود. به بیان دیگر، در سال گذشته موضوع مذاکرات هسته‌ای همواره به عنوان یکی از عوامل نوسان در بازار ارز بود؛ هرگاه چشم‌انداز مذاکرات امیدوارکننده بود، نوسان منفی در بازار ارز شکل می‌گرفت و در نقطه مقابل، هر زمان سیگنال منفی از آینده مذاکرات مخابره می‌شد، قیمت دلار جهش قابل توجهی پیدا می‌کرد. اما امسال، با توجه به فرارسیدن موعد «اسنپ بک» یا همان «مکانیسم ماشه»، موضوع توافق هسته‌ای باید کاملاً مشخص شود.
«اسنپ بک» یا «مکانیسم ماشه» چیست؟
مسیر اجرای اسنپ‌بک از طریق مکانیزم حل اختلاف مندرج در برجام است. اگر عضوی از اعضای این توافق به این نتیجه برسد که عضو دیگری از توافق به تعهدات‌اش ذیل برجام پایبند نیست، می‌تواند این موضوع را در کمیسیون مشترک برجام مطرح کند. سپس اگر بعد از ۳۵ روز این موضوع در کمیسیون مشترک برجام حل نشد، مسئله به شورای امنیت ارجاع خواهد شد. این شورا نیز یک ماه وقت دارد تا موضوع را حل و فصل کند، اما اگر شورا نتواند ظرف یک ماه این مسئله را حل کند، تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به طور خودکار دوباره اعمال خواهند شد، بدون اینکه کشورهای دیگر مانند چین و روسیه بتوانند جلوی اعمال تحریم‌ها را با وتو بگیرند.
آمریکا زمانی که از برجام خارج شد، قصد داشت این مکانیزم را فعال کند و تحریم‌های شورای امنیت را بار دیگر برگرداند. اما به خاطر پیچیدگی‌های حقوقی برجام و مسیری که بر آن بسته شده بود، نتوانست دست به این کار بزند. اما در حال حاضر، با توجه به تیرگی روابط ایران و اروپا و همچنین ایران و آژانس، این امکان وجود دارد که بار دیگر تحریم‌های شورای امنیت برگردد. تفاوت تحریم‌های شورای امنیت و تحریم‌های آمریکا در این است که کشورهای ملزم به تبعیت از آنها هستند.
در جریان مذاکرات احیای برجام که از زمستان ۱۳۹۹ آغاز و عملاً در تابستان ۱۴۰۱ با بن‌بست مواجه شد، طرفین به راه حلی نسبی برای تمدید این تاریخ به منظور رفع دغدغه‌ها و به نوعی احیای برجام دست یافته بودند که این توافق‌ها هیچ‌گاه به اجرا نرسید.
بر اساس برجام، اکتبر ۲۰۲۵ (مهرماه ۱۴۰۴) موعد انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ و لغو کامل قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران است. بنابراین، باید تا آن زمان اختلاف میان ایران و سایر کشورهای حاضر در برجام رفع شود؛ در غیر اینصورت، تمام تحریم‌های سازمان ملل که در جریان برجام لغو شده بود، به طور اتوماتیک باز خواهند گشت.
نیمه اول سال؛ روزهای پرتنش سیاسی
بر این اساس، در نیمه اول سال باید شاهد افزایش قابل توجهی تنش‌های سیاسی میان ایران و غرب باشیم. به بیان دیگر، حتی اگر ایران و کشورهای غربی و به طور مشخص آمریکا بخواهند مذاکرات جدیدی را آغاز کنند، پیش از شروع مذاکرات، هرکدام از طرفین سعی خواهند کرد که با دست پر به میز مذاکره برگردند. این موضوع معنایی جز تشدید تنش و احتمالاً افزایش سطح تهدید میان طرفین نخواهد داشت.
پیش‌بینی قیمت دلار در سال ۱۴۰۴
با توجه به شرایط اشاره‌شده، احتمالاً در نیمه اول سال و به ویژه فصل بهار، شاهد تشدید تنش‌های سیاسی میان ایران و سایر کشورهای غربی خواهیم بود. موضوعی که به افزایش نوسان در بازار ارز منجر خواهد شد. در این شرایط، رسیدن قیمت دلار به میانه‌های کانال ۱۰۰ هزار تومان دور از انتظار نخواهد بود. اما پس از آن، مسیر قیمت دلار به آینده مذاکرات منوط خواهد بود و می‌توان سه سناریو برای پیش‌بینی قیمت دلار در نظر گرفت:
- سناریو اول: آغاز مذاکرات و دستیابی به توافق
در این سناریو، به نظر می‌رسد که قیمت دلار با سقوط قابل توجهی روبرو شود و بازگشت قیمت دلار به زیر ۱۰۰ هزار تومان کاملاً محتمل خواهد بود.
- سناریو دوم: آغاز مذاکرات و عدم دستیابی به توافق
در این سناریو، با آغاز مذاکرات، احتمالاً شاهد کاهش شدید نوسان در بازار ارز خواهیم بود. اما در طول مذاکرات نباید انتظار کاهش قابل توجهی در قیمت دلار را داشت. اما پس از شکست مذاکرات، جهش قیمت دلار به نیمه بالایی کانال ۱۰۰ هزار تومانی محتمل به نظر می‌رسد.
- سناریو سوم: عدم مذاکره
در این سناریو، احتمالاً بازار ارز با جهش‌های متوالی روبرو خواهد شد و همانند سناریو دوم، رسیدن قیمت دلار به بالای سطح ۱۵۰ هزار تومان و حتی نزدیک به ۲۰۰ هزار تومان دور از انتظار نخواهد بود.
