اختلاف قیمت خودروهای وارداتی‌ در ایران و جهان؛ تفاوت 230 درصدی کیا اپتیما

یکی از چالش‌های اساسی بازار خودرو کشور، اختلاف قیمت فاحش خودروهای وارداتی با قیمت مصوب جهانی است. براساس گزارش برخی منابع، قیمت بعضی از محصولات وارداتی به ایران، ۲۵۰ درصد گران‌تر از نرخ جهانی است. سه عامل اصلی که در ادامه به ذکر دقیق آن‌ها می‌پردازیم عبارتنداز: توقف واردات خودرو، تعرفه و نرخ ارز.

اختلاف قیمت خودروهای وارداتی‌ در ایران و جهان

تصور کنید یک خودرو وارداتی در بازارهای جهانی با قیمت یک میلیارد تومان به فروش می‌رسد، اما وقتی همان محصول به بازار ایران راه پیدا می‌کند، دو برابر قیمت گذاری می‌شود. اختلاف قیمت عجیب و نجومی محصولات خودروسازان خارجی در مقایسه با بازارهای جهانی، سوال مهمی است که همواره ذهن خریداران را مشغول کرده است.

طبق آخرین اخبار خودرو، تا پیش از اینکه واردات خودرو در سال ۲۰۱۸ ممنوع اعلام شود، قیمت خودروهای خارجی کشورمان منطقی‌تر از الان بوده است. میانگین قیمت محصولات وارداتی به کشور حدود ۲۵۰ درصد بوده که بسیار بیشتر از نرخ مصوب جهانی آن‌ها است. آمارها پس از آزادسازی واردات از سال ۱۴۰۱ به بعد نشان می‌دهد که میانگین قیمت خودروهای وارداتی به کشور در مقایسه با قیمت جهانی آن‌ها بیش از ۱۱۰ درصد است.

البته اگر معیار مقایسه را قیمت محصولات خارجی در شش ماهه گذشته در نظر می‌گرفتیم، اختلاف قیمت بیش از ۲۰۰ درصد بود، ولی باتوجه به نیاز بازار در این مدت و کاهش هیجانات کاذب، قیمت‌ها افت قابل توجهی کرده و اختلاف با بازارهای جهانی کم شده است. برای مثال می‌توان به تویوتا کرولا وارداتی اشاره داشت که اوایل سال ۱۴۰۳ اختلاف قیمتش حدود ۲۰۰ درصد بود که هم اکنون به ۱۰۰ درصد رسیده است.

چرا قیمت خودروهای وارداتی به ایران بیشتر از بازار جهانی است؟

یکی از مهم‌ترین دلایل آزادسازی واردات خودرو از سال ۱۴۰۱ به بعد، تنظیم بازار و رفع نیاز مشتریان بوده تا ضمن ایجاد بازار رقابتی، دسترسی مردم به خودروهای مدرن و روز دنیا بیشتر شود. علیرغم تمام تلاش‌هایی که انجام شده، سیاست‌گذار با سیاست‌های اشتباه و ناقص خود در زمینه ارز، اجازه عرض اندام در این زمینه را نداده و واردات خیری از این مجوز دست و پا شکسته ندیده است.

در حال حاضر خودرو خارجی به عنوان یک کالای لوکس، دور از دسترش عموم شهروندان است و تنها کسانی که می‌توانند سوار یک دستگاه تویوتا کرولا شوند، ثروتمندان جامعه هستند. طی سال‌های اخیر خرید خودرو وارداتی آرزوی بسیاری از مردم شده و این حقیقت را نمی‌توان انکار کرد یا نادیده گرفت.

تعرفه واردات، عوارض گمرکی بالا و قیمت پرنوسان ارز عوامل اصلی کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت خودروهای وارداتی طی سال‌های اخیر بوده است. در حال حاضر سوال اصلی مردم، چه آن‌هایی که قدرت خرید دارند و چه آن‌هایی که ندارند، این است که به چه دلیل بین قیمت خودروها در بازارهای جهانی با بازار کشور شکاف بزرگی وجود دارد؟

تعرفه و نرخ ارز: دو عامل مهم و اساسی

برای اینکه به پاسخ سوال فوق برسیم، باید به سیاست‌های قانون‌گذار و نقش تحریم‌ها اشاره کنیم. دولت همواره طی سال‌های اخیر و همزمان با اعمال تحریم‌های ظالمانه غرب، تلاش کرده از صنعت خودرو، لوازم خانگی و حتی گوشی‌های موبایل در برابر واردات بی‌رویه دفاع کند و به همین خاطر است که در ۶ سال گذشته، همواره محدودیت وجود داشته است.

یکی از مهم‌ترین ابزارهای دولت برای منصرف کردن مشتریان از خرید خودروهای وارداتی، تعرفه‌های سنگین است. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین علت ایجاد شکاف بین قیمت محصولات خارجی بازار ایران با بازارهای جهانی، تعرفه به انضمام عوارض و مالیات بوده است.

تعرفه فعلی برای واردات خودرو ۹۵ درصد است که با توجه به همین عامل می‌توان علت ایجاد شکاف را فهمید. به عنوان مثال در نظر بگیرید که قیمت یک دستگاه خودرو خارجی در بازارهای جهانی حدود ۲۰ هزار دلار است و با فرض اینکه دلار ۶۰ هزار تومان باشد، باید به صورت خام و بدون اعمال تعرفه و عوارض، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان پرداخت کرد. بعد از اعمال تعرفه ۹۵ درصدی، بهای خودرو تقریبا دو برابر شده و به بیش از دو میلیارد تومان می‌رسد.

علاوه بر تعرفه نباید از مالیات و عوارض گمرکی هم چشم پوشی کرد، زیرا نقش مهم و موثری در افزایش قیمت خودرو دارند. به همین خاطر است که خودرو وارداتی پس از طی مراحل فوق به قیمت‌های نجومی به فروش می‌رسد. بنابراین به این نتیجه می‌رسیم که از مهم‌ترین دلایل ایجاد شکاف عمیق بین قیمت خودروهای وارداتی در بازارهای جهانی، سیاست‌های تعرفه‌ای است.

دومین عامل موثری که باعث افزایش قیمت خودرو خارجی در بازار کشور می‌شود، نرخ ارز است. با افزایش قیمت دلار، بهای خودروها افزایش یافته و با کاهش آن، شاهد ارزان شدن محصولات هستیم. وزارت صمت و بانک مرکزی به طور مستقیم در این عامل نقشی ندارند، اما به صورت غیرمستقیم مقصر هستند.

مقصر کیست؟

بانک مرکزی نمی‌تواند با وجود تحریم‌های گسترده و شدید غرب، نرخ ارز را کنترل کند و این مسئولیت از عهده چنین نهادی خارج است. وزارت صمت هم به این علت مقصر شناخته نمی‌شود که قیمت خودرو با نگاه به نرخ ارز رشد می‌کند و آن‌ها نمی‌توانند گام موثری در این زمینه بردارند.

حال بانک مرکزی مقصر است، زیرا می‌تواند نرخ ارز اعمال شده برای واردات خودرو را کاهش دهد. ارزی که به منظور واردات خودرو تخصیص داده شده، قیمت بیشتری نسبت به نرخ رسمی ارز دارد و بانک مرکزی می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی جدید، قیمت تمام شده کمتری برای آن‌ها رقم بزند.

با این اوصاف می‌توان گفت که شکاف بین قیمت خودروهای وارداتی در بازارهای جهانی را باید از رهگذر اصلاح سیاست‌های تعرفه و سپس سیاست‌های ارزی حل کرد. برای مثال باید نرخ تعرفه را تا اندازه‌ای کاهش داد که آسیبی به تولیدات خودروسازان ملی وارد نشود. در جدول زیر به وضوح اختلاف قیمت خودروهای وارداتی در بازارهای جهانی را مشاهده می‌کنید: