تغییر دهکبندی ؛ صفر تا 100 دهکبندی جدید خانوار
پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان از به روزرسانی اطلاعات اقتصادی خانوارها در اواخر شهریور خبر داد
یارانه شهریور تا الان طبق برنامه پیش رفته و با اینکه دهک اول تا سوم در بیستمین روز ماه یارانه ۴۰۰ هزارتومانی هر نفر را دریافت کرده‌اند، یارانه ۳۰۰ هزارتومانی هر عضو خانوار دهک چهارتا ۹ روز ۳۰ ماه پرداخت خواهد شد. بعضی‌ها در شهریورماه برای آخرین بار یارانه دریافت می‌کنند و پس از آن اسمشان از فهرست بلندبالای ۸۱ میلیونی مشمولان یارانه حذف خواهد شد.
همه‌چیز زیر سر پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان است
پرداخت یارانه با کمک داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان انجام می‌شود. تغییرات هزینه و درآمد خانوار توسط این پایگاه به طور مستمر زیر نظر گرفته شده و در نهایت ایرانی‌ها بر اساس شاخص‌ها و متغیرهای اقتصادی و رفاهی در آزمون خودکار وسع‌سنجی حضور پیدا می‌کنند.
پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان در طول سال دومرتبه داده‌هایش را به‌روز می‌کند؛ یک‌بار در دی‌ماه و بار دیگر در شهریور. این به‌روزرسانی سبب می‌شود مسئولان طبق بند «د» تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، مشمولان جدید دریافت یارانه را بشناسند و دلایل کافی برای حذف گروه‌های پردرآمد دستشان بیاید.
آزمون وسع‌سنجی خانوار‌های مشمول دریافت یارانه نقدی، دی‌ماه سال 1402 انجام شده و حالا در پایان شهریور 1403، باید منتظر بمانیم و ببینیم با به‌روزرسانی اطلاعات چه اتفاقات جدیدی رقم خواهد خورد.
وزارت تعاون امسال مسئولیت وسع‌سنجی، رتبه‌بندی یا دهکبندی خانوارها را برعهده دارد و تصمیم‌گیری درباره حذف یا اضافه افراد مشمول گردن سازمان هدفمندی یارانه‌ها است. چند دستگاه ممکن است به‌خاطر تغییر دولت اطلاعات جدید را ارسال نکنند یا با تأخیر به انجام‌وظیفه بپردازند.
بانک مرکزی یکی از دستگاه‌های مهم جمع‌آوری داده به‌حساب می‌آید که تا الان در ارسال اطلاعات جدید به پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تعلل کرده. دیوان محاسبات کل کشور در آخرین گزارش خود آورده پارسال ۸۱ میلیون نفر ایرانی در فهرست مشمولان دریافت یارانه قرار داشتند.
تفاوت دهکبندی خانوار در مبلغ یارانه نقدی
دهکبندی از نظر آماری یک مفهوم نسبی و جمعیتی است و هر دهک را یک‌دهم جمعیت کل کشور محاسبه می‌کنند. جمعیت افراد حاضر در هر دهک درآمدی، ثابت است و به طور متوسط شامل ۸.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور می‌شود؛ بنابراین اگر در هر مرحله آزمون وسع‌سنجی، افرادی از دهک دهم خارج شوند و به دهک‌های پایین‌تر بروند، دقیقاً معادل تعداد همان افراد از دهک‌های پایین‌تر به دهک ۱۰ افزوده خواهند شد.
دهکبندی تا بهمن 1402 اعتبار داشت و از آن به بعد معیار صدکبندی جایگزین شد تا به‌قول خودشان آزمون وسع‌سنجی، دقت بیشتری پیدا کند.
دهک اول تا سوم از نظر آماری کمترین میزان درآمد میان خانوار ایرانی را دارند و زیرپوشش نهادهای حمایتی هستند. به‌ازای هر فرد حاضر در خانوار دهک اول تا سوم، ماهی 400 هزار تومان یارانه نقدی پرداخت می‌شود. دهک دهمی‌ها تنها گروه از جمعیت ایران هستند که مشمول دریافت یارانه نقدی نمی‌شوند. گاهی از آنها به‌عنوان ثروتمند یاد می‌شود اما این برچسب دقیق نیست.
یارانه نقدی برای هر عضو خانوار دهک چهارتا 9، مبلغ 300 هزار تومان است و باعث می‌شود در پایان هر ماه برای سرپرست خانوار پنج نفره، یک میلیون و 500 هزار تومان واریز کنند.
استعلام دهک درآمدی خانوار را می‌توان با مراجعه به سامانه حمایت در آدرس hemayat.mcls.gov.ir انجام داد. اعتراض به عدم دریافت یارانه، درخواست بررسی دهکبندی درآمدی و ثبت‌نام دریافت یارانه را در همین سایت پیگیری کنید.
معیارهای دهکبندی خانوار
دهکبندی یا صدکبندی بر اساس آزمون وسع‌سنجی، دو بار در سال انجام می‌شود و پس از اتمام هر دوره تا شش‌ماه تغییری صورت نمی‌پذیرد. هر خانوار یک‌بار می‌تواند روی گزینه ثبت درخواست بررسی کلیک کرده و به عدم دریافت یارانه اعتراض کند.
اشتباه در دهکبندی درآمدی، به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد. به‌عنوان‌مثال خانواده‌ای اول سال خودروشان را فروخته‌اند اما سامانه حمایت، تا موعد به‌روزرسانی اول یعنی ماه شهریور هنوز آنها را صاحب خودرو در نظر می‌گیرد. برعکس این اتفاق هم صادق است.
آزمون وسع‌سنجی از داده‌های بانکی هم کمک می‌گیرد چون شبکه شاپرک قادر است بر اساس حجم تراکنش بانکی و دریافت وام یا سود بانکی، وضعیت اقتصادی خانواده را فاش کند. کد ملی از سامانه آنلاین و به‌روز اداره ثبت‌احوال استعلام می‌شود تا نکات دقیق دیگری به دست بیاید. وضعیت احتمالی سبد سهام، سفر خارجی اعضای خانوار و... را هم به این معیارها اضافه کنید، بعد معدل بگیرید و در فرمول بگذارید. قطعاً متوجه هستید؛ بعید است کسی بتواند از این فیلتر سخت و موشکافانه قسر در برود نه؟
آیتم‌های دیگر مثل معلولیت، وجود بیماری‌های خاص، قرارداشتن زیرپوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی از دیگر ملاک‌های اثرگذار بر رتبه مالی خانوار و صدکبندی یارانه است و اطلاعاتشان هر شش ماه یک‌بار اتوماتیک به سامانه رفاه ایرانیان ارسال می‌شود.
صدکبندی دقت آزمون وسع‌سنجی را بالا می‌برد اما خروجی اولین آزمون وسع‌سنجی در سال 1402، به حذف کسی منجر نشد تا خدای‌نکرده بابت اشکالات احتمالی حقی ضایع نشود. تنها کسانی از روش جدید صدکبندی یارانه دل‌چرکین شدند که جایگاه خانوارشان تغییر کرد.
صدکبندی یارانه به‌طورکلی در سال گذشته باعث جابه‌جایی موقعیت هفت میلیون نفر از جمعیت حدود 80 میلیونی مشمولان یارانه نقدی، شد. صدکبندی یارانه معیارهای مختلف دارد؛ یکی از آنها خودرو است. تعداد و نوع خودرو به نام سرپرست یا سایر اعضای خانوار، شش ماه یک‌بار به شکل سیستمی توسط پلیس راهور به سامانه رفاه ایرانیان ارسال می‌شود.
ساختار خانوار را جزو معیارهای سخت و پیچیده صدکبندی یارانه می‌دانند. چون شاخص درآمد خانوار چهارنفره باید نسبت به خانوار دو نفره متفاوت باشد، مالکیت یک خودرو برای خانوار چهار نفره با مالکیت یک خودرو در خانوار دو نفره یک‌جور محاسبه نمی‌شود. اطلاعات این بخش بر اساس خوداظهاری به دست می‌آید و کسی نمی‌تواند در آن دخل و تصرف کند مگر اینکه وجود یکی از بچه‌ها یا مرگ و فقدان را انکار کنید.
آزمون وسع‌سنجی همچنین بر اساس تراکنش بانکی انجام می‌شود می‌گویند به طور تقریبی از 100 میلیون تراکنش به بعد، به‌ازای هر 50 میلیون تراکنش، صدکبندی خانوار به میزان یک‌صدم جابه‌جا خواهد شد. شاید شما قضیه را جدی نگیرید؛ ولی همین معیار در نیمه دوم سال قبل باعث شد یک‌سری خانوار از دهک اول و دوم و سوم به دهک چهارتا هشت پرتاب شوند.
