جهش 540 درصدی اجاره‌خانه در یک دهه
مرکز آمار ایران به‌تارگی گزارشی از شاخص‌های عدالت اجتماعی منتشر کرده است. بخشی از این گزارش به آمارهای مربوط به بخش مسکن اختصاص دارد که نشان می‌دهد مبلغ اجاره ماهانه به‌علاوه سه درصد ودیعه پرداختی برای اجاره یک متر بنای مسکونی در تهران از سال 1391 تا سال 1400 به ازای هر متر جهش حدود 540 درصدی را تجربه کرده است. همچنین بخشی دیگر از این آمارها حاکی از آن است که نسبت درآمد خانوارها به متوسط قیمت مسکن، مسیر پرنوسانی را طی کرده و سال 1401 به 10.1 درصد رسیده است.
قیمت ۳۶۰- دیگر مهم نیست ایرانی‌ها کجای کشور زندگی کنند، متعلق به کدام دهک اجتماعی باشند یا چند نان‌آور در خانواده آنها وجود داشته باشد؛ تامین سرپناهی برای زیستن که رفاه آنها را تامین کند دغدغه همه است.
در حال حاضر نه‌‍تنها قیمت خرید مسکن از توان اقتصادی مردم فراتر رفته بلکه تورم اجاره‌بها نیز رشد سرسام‌آوری را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر، اجاره یک خانه مناسب برای خانواده‌ای چهارنفره در حوالی مرکز شهر تهران، برابر با دستمزد یک فرد بر اساس میزان حقوق وزارت کار است.
مبلغ اجاره‌بها برای یک متر بنای مسکونی ۵۴۰ درصد رشد کرد
روند تورم اجاره‌بها در دهه 90 را می‌توان با گزارشی که مرکز آمار ایران به‌تازگی منتشر کرده است، برآورد کرد. این گزارش که در مورد شاخص‌های عدالت اجتماعی است نشان می‌دهد، سال 1390 متوسط مبلغ اجاره ماهانه به‌علاوه سه درصد ودیعه پرداختی برای اجاره یک متر بنای مسکونی در تهران معادل 13 هزار و 888 تومان بوده است.
این شاخص در سال 1391، پیش از جهش قیمت‌ها در بازارهای مالی و سرمایه‌ای تا متری 22 هزار و 112 تومان بالا آمده و تا سال 1399 جهش چشمگیری را تجربه کرده و به حدود متری 63 هزار تومان رسیده است.
متوسط مبلغ اجاره ماهانه سال 1400 نیز حدود متری 89 هزار تومان ثبت شده است. به عبار دیگر این شاخص از سال 1391 تا سال 1400 به ازای هر متر جهشی حدود 540 درصد را تجربه کرده است.
نسبت درآمد خانوارها به متوسط قیمت مسکن ۱۰ درصد شد
یکی از شاخص‌هایی که با استفاده از آن می‌توان توان افراد برای دسترسی به مسکن را برآورد کرد، اندازه‌گیری نسبت درآمد خانوارها با متوسط قیمت مسکن است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، این نسبت در فاصله سال‌های 1391 تا 1400، مسیر پرنوسانی را طی کرده است.
سال 1391 نسبت قیمت مسکن در نقاط شهری در مقایسه با درآمد خانوارهای شهری 6.3 درصد بوده است. این نسبت در سال با افزایشی نسبت به 6.9 درصد رسیده و طی سال بعد، یعنی سال 1392 تا 5.9 پایین آمده است.
فاصله بین قیمت مسکن با درآمد تا چهار سال بعدی مسیری نزولی را در پیش گرفته و در نهایت سال 1396، معادل 4.4 درصد برآورد شده است.
پس از سال 96 و با شدت گرفتن بحران‌های اقتصادی با فسخ قرارداد یک‌طرفه برجام از سوی ترامپ، ریاست‌جمهوری وقت آمریکا بار دیگر اقتصاد ایران دچار بحران شد و قیمت‌ها از این تاریخ به بعد به نسبت درآمد مردم جهش چشمگیری را تجربه کردند.
بر این اساس، نسبت متوسط قیمت مسکن در نقاط شهری نسبت به درآمد خانوارهای ساکن در آن به 5.5 رسیده و این عدد تا سال 1400 تا 10.3 درصد رشد داشته است. در نهایت نیز سال 1401 با دو دهم عقب‌نشینی روی عدد 10.1 ایستاده است.
سهم مسکن از سبد هزینه خانوارهای ایرانی افزایش یافت
همچنین گزارش دیگری از مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، سهم مسکن از سبد هزینه خانوارهای ایرانی به ۳۶ درصد و سهم تهرانی‌ها به حدود ۵۰ درصد رسیده است. این در حالی است که بر اساس استانداردهای جهانی سهم مسکن از سبد خانوار تا سقف ۳۰ درصد است و در صورتی‌که این هزینه بیشتر شود به معنای کاهش سطح رفاه خانوارها خواهد بود.
حال باید دید در سال آینده با توجه به افزایش حقوقی که هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد نسبت درآمد خانوارها به متوسط قیمت اجاره و مسکن تا چه درصدی خواهد رسید.
