جنجال اخذ چندباره مالیات بر ارزش افزوده؛ دیوان محاسبات واکنش نشان داد
دیوان محاسبات کشور به چالش «اخذ پیاپی و چندباره مالیات بر ارزش افزوده» ورود کرد
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله‌ای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید و توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ می‌شود. ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات-تولید-توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می‌یابد تا نهایتا توسط مصرف کننده نهایی پرداخت شود. مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالاها و خدمات (مودیان این نظام مالیاتی) بایستی علاوه بر بهای کالا یا خدمت عرضه شده، به صورت درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات، در زمان فروش از خریداران اخذ و به صورت دوره‌ای (فصلی) به سازمان امور مالیاتی کشور واریز کند.
لازم به ذکر است، در جلسه اخیر تفریغ بودجه در دیوان محاسبات بررسی بندها و اجزای مرتبط با تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ ذیل سرفصل «عوارض و مالیات»، سید احمدرضا دستغیب با بیان اینکه دیوان محاسبات هشدارهای لازم را درباره رسوب منابع در شهرداری ها داده است، اظهار داشت: وفق بررسی های کارشناسی در این نهاد نظارتی، حدود ۹ هزار میلیارد تومان رسوب منابع در سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور وجود دارد که ضروری است تا در اسرع وقت بابت مصرف در محل های مربوطه، تخصیص یابد.
وی اشاره به موضوع «تکرار ارزش افزوده» در حوزه مالیات ستانی از مردم، از دیگر موارد مورد تاکید دستغیب پیرامون بند «ط» از تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ بود و بیان داشت: لازم است تا ظرف یکماه، گزارش کاملی از «اخذ پیاپی و چندباره مالیات بر ارزش افزوده» در واحدهای تولیدی تهیه شود تا علاوه بر ارائه آن به مردم، از گرانی متوالی اجناس و کالاها نیز جلوگیری به عمل آید.
بررسی اخذ پیاپی و چندباره مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌هاست که به‌طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مالیات با هدف کاهش فرار مالیاتی و ایجاد شفافیت در نظام اقتصادی کشورها اجرا می‌شود. با این حال، در برخی مناطق و کشورها، مشکلات متعددی در رابطه با اخذ پیاپی و چندباره این مالیات گزارش شده است. این گزارش به بررسی این معضل و پیامدهای آن می‌پردازد.
مشکلات اخذ پیاپی و چندباره
1. اشتباهات در فرآیند محاسبه
یکی از دلایل اصلی اخذ مالیات چندباره، اشتباهات در فرآیند محاسبه و عدم هماهنگی در ادارات مالیاتی است. این مسئله می‌تواند منجر به اخذ مالیات بیش از حد از فعالان اقتصادی شود.
2. عدم شفافیت قانونی
کاستی‌ها و ابهامات قانونی ممکن است باعث شوند که برخی بنگاه‌های اقتصادی مجبور به پرداخت مالیات چندباره شوند. نبود دستورالعمل‌های مشخص و واضح می‌تواند باعث بروز اختلافات و سوءتفاهم‌ها در محاسبه مالیات گردد.
3. تکنولوژی ناکارآمد
فناوری‌های قدیمی و ناکارآمد در برخی سامانه‌های مالیاتی می‌تواند منجر به تکرار اشتباهات و در نتیجه اخذ مالیات بیش از یک بار از یک معامله شود.
پیامدها
1. **افزایش هزینه‌ها برای کسب‌وکارها:** اخذ چندباره مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند به‌طور مستقیم هزینه‌های کسب‌وکارها را افزایش داده و بر توان رقابتی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.
2. **کاهش اعتماد عمومی:** چنین اشتباهاتی می‌تواند منجر به کاهش اعتماد عمومی نسبت به نظام مالیاتی و ادارات دولتی شود، که در بلندمدت بر همکاری مالیاتی فعالان اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود.
3. **پیچیدگی بیشتر در امور حسابداری:** برای کسب‌وکارها، این امر می‌تواند به افزایش پیچیدگی در گزارش‌دهی مالی و حسابداری، و همچنین نیاز به صرف زمان و منابع بیشتر برای حل و فصل اختلافات مالیاتی منجر شود.
راهکارها
1. **بهبود سیستم‌های فناوری اطلاعات:** ارتقاء و بهبود سامانه‌های مالیاتی با استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش اشتباهات و افزایش دقت محاسبات باید در اولویت قرار گیرد.
2. **آموزش و شفاف‌سازی قوانین:** آموزش مداوم کارمندان ادارات مالیاتی و تنظیم دستورالعمل‌های شفاف می‌تواند به کاهش خطاها و اختلافات کمک کند.
3. **بازنگری و اصلاح چارچوب‌های قانونی:** اصلاح چارچوب‌های قانونی به‌منظور ساده‌سازی فرایندها و جلوگیری از تکرار مالیات بر ارزش افزوده ضروری به نظر می‌رسد.
نتیجه‌گیری
اخذ پیاپی و چندباره مالیات بر ارزش افزوده نه تنها برای فعالان اقتصادی زیان‌بار است، بلکه می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی نسبت به سیستم مالیاتی کشور منجر شود. اتخاذ رویکردهای ساختاری و فناورانه به‌منظور بهبود فرآیندهای محاسباتی و ارتقاء شفافیت قانونی می‌تواند به حل این معضل کمک کند و در نهایت به افزایش کارآمدی و عدالت در نظام مالیاتی منجر شود.
