پیش‌بینی بورس؛ شاخص کل به ۳.۵ میلیون می‌رسد؟

به گزارش قیمت ۳۶۰؛ اگر روند چند روز اخیر بورس را نشانه‌ای از رونق دوباره بازار در نظر بگیریم، باتوجه به رفتار بازار دور از انتظار نیست تا یک سال آینده شاخص کل بورس وارد کانال ۳میلیون واحدی شده و به حدود ۳.۳ تا ۳.۴ میلیون واحد برسد. این پیش بینی بورس ریشه در بررسی رفتار بازار در ۱۵ سال گذشته دارد. در این مدت بازار دو تجربه رکودی بزرگ را تجربه کرده است. در طی دو مقطع زمانی که بازدهی بازار کمتر از شاخص تورم بوده، در طول ۱۲ تا ۱۸ ماه، بازار با بازیابی خود توانسته از مرز تورمی عبور کند. اگر طبق انتظار و داده‌ها به طور میانگین ماهانه تورم ۲.۵ درصدی را تجربه کنیم، مبتنی بر رفتار بازار در سال‌های گذشته می‌توان گفت بورس برای خارج از شدن از روند رکودی کنونی به حدود یک سال دیگر زمان نیاز دارد تا بتواند با میانگین تورمی هم برآیند شود.

دست لرزان معامله‌گران، پای لنگ بورس

از سال ۹۷ بود که با حمایت‌های دولت و هجوم سرمایه‌ از جانب اشخاص حقیقی و حقوقی بورس رشد قابل توجهی را تجربه کرد. رکورد شکنی‌های مداوم بورس تا سال ۹۹ ادامه دار بود به طوری که بالاترین بازده در طی سال‌های اخیر در مهرماه این سال ثبت شد. نکته جالب در بررسی داده‌ها رشد ۹.۳ برابری میانگین شاخص کل در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۷ یعنی تنها دو سال قبل از آن است. این روند از میانه‌های سال ۹۹ بود که رو به تغییر گذاشت و رکود کم کم به بورس رخنه کرد و با وجود گذشت چهار سال، و رفت و آمد دولت‌ها همچنان بحران در بورس پابرجا باقی ماند.

تا به اکنون مسائل مختلفی برای توجیه و پاسخ به چرایی این رکود طولانی مدت مطرح شده‌است. علی رغم تاکید همیشه کارشناسان و ریشه یابی این بحران در عدم شفافیت و اتخاذ سیاست ‌های اشتباه گویا باید دنبال مسئله پر رنگ دیگری هم باشیم، تغییر رفتار بازیگران خرد بازار.

شاخص کل از رشد تا رکود

از سال ۹۵ رشد شاخص بورس با سرعت پایین شروع شد. این روند تا سال ۹۷ ادامه داشت. در این سال با حمایت‌های صورت گرفته و ورود سرمایه به بازار بورس رشد شاخص سرعت بالایی گرفت تا جایی که در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ به رکورد  ۲۰۶۵۱۱۴ واحد رسید. در همین حال بازده شاخص از ابتدای سال ۹۸ تا اواسط تابستان ۱۳۹۹ با شیب بالایی وارد روند صعودی شد. این صعود با سرعت بالا ادامه داشت تا نهایتا نزول بازده شاخص از مرداد سال ۱۳۹۹ آغاز شد و تا فروردین ۱۴۰۱ ادامه یافت.

پس از عبور از شوک سقوط بازار در طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ و برخی حمایت‌های صورت گرفته، از فروردین ۱۴۰۱ روند بازده شاخص بورس دوباره صعودی شد و این رشد تا حوالی بهمن ۱۴۰۲ هم ادامه داشت. در بهمن ۱۴۰۲ بود که بازده شاخص به سقف ۴۰ درصدی رسید و بعد از آن وارد رکود دوباره شد.

دلایل رکود؛ از سیاست‌های غلط تا عدم شفافیت

نکته ای که در بحران فعلی کمتر به آن پرداخته شده مسئله تورم و تغییر نگرش معامله‌گران به بورس در سال‌های اخیر است. برای این مسئله لازم است نگاهی به بازدهی شاخص بورس (میانگین بازدهی نقطه به نقطه یک ساله) و تورم در طی ۱۵ سال اخیر داشته باشیم. بررسی تورم و بازدهی شاخص در بازه یک ساله نشان می‌دهد هرگاه تورم از بازدهی شاخص کل بورس پیشی گرفته‌، نگرش‌ معامله‌گران و اعتماد به بورس باعث می‌شده تا سرمایه گذاران با حفظ سرمایه‌ خود و منابع مالی فرصت بازیابی و سود‌دهی دوباره را به بازار دهند و همین امر رشد بازدهی شاخص و پیشروی نسبت به تورم را در پی داشته است. این اتفاق را می‌توان به خوبی در دو مقطع زمانی (خرداد ۱۳۹۱ تا فروردین ۱۳۹۲ و فروردین ۹۴ تا مرداد ۹۵) مشاهده کرد. در مقطع زمانی اول پس از ۱۰ ماه و در بازه دوم پس از ۱۸ ماه رشد شاخص، سرمایه گذاری در بورس با بازدهی مثبت مواجه شده است. در این دو مقطع زمانی اگر چه تورم بالای شاخص قرار گرفته و بازدهی سرمایه‌گذاری در بورس منفی بوده اما نگرش معامله‌گران جلوی ایجاد یک بحران و رکود عمیق را گرفته‌است. اتفاقی که شاید نقش کلیدی را در بحران فعلی بورس داشته باشد.

پس از سال ۹۸ و رغبت عامه مردم به بورس، پیش بینی می‌شد رفتارهای هیجانی در بورس بالا رود. تغییر نگرش بلندمدت به کوتاه مدت و عدم آگاهی نسبت به ریسک‌های ذاتی در بازارهای مالی نظیر بورس عواملی بودند که بحران‌های موجود در بازار را عمیق تر کردند.

همین مسئله‌ای بود تا برخلاف روند سال‌های گذشته با سقوط شاخص و پیشی گرفتن تورم از آن، فرصت عبور از شرایط رکودی فراهم نشود.

مطابق داده‌ها در آذر ماه سال ۱۴۰۰ تورم از بازدهی شاخص بالاتر رفت. این روند تا بهمن ۱۴۰۲ ادامه‌دار بود. در بهمن ۱۴۰۲ تورم و بازدهی شاخص بورس هم برایند شدند و مطابق تجربه انتظار می‌رفت تا بورس بتواند به شرایط رونق برگردد. درصورتی که بی اعتمادی عمیق نسبت به بازار باعث شد تا معامله‌گران بلافاصله دست به خارج کردن سرمایه‌های خود از بازار بزنند و همین امر ادامه رکود در بازار را در پی داشت.

پیش بینی بورس

در طی ۱۵ سال گذشته در دو مطقع زمانی شاخص تورم از بازدهی بازار پیشی گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در این دو مقطع بین ۱۲ تا ۱۸ ماه بازار زمان لازم داشته خود را بازیابی کرده و دوباره به شاخص تورم نزدیک شود.

در چند روز گذشته با رشد دوباره شاخص بورس امیدها برای رونق گرفتن بازار بیشتر شده است. اگر امیدواری معامله‌گران بر فضای نامطمئن بازار غلبه کند دور از انتظار نیست، بازار حداقل تا میانگین شاخص تورمی یک ساله به رشد خود ادامه دهد. طبق تجربه تورم ماهانه در اقتصاد ایران در حدود ۲.۵ درصد افزایش داشته است. با این میزان افزایش و با توجه به رفتار بازار انتظار داریم تا یک سال آینده بازدهی شاخص بتواند خود را به میانگین تورمی نزدیک کند. برای این امر ضرویست تا به طور میانگین، شاخص بازار در حدود ۴ درصد ماهانه رشد داشته باشد که این به معنای آن است که تا پاییز سال ۱۴۰۴ شاخص کل بورس به محدوده ۳.۳ تا ۳.۵ میلیون واحدی خواهد رسید.