هزینه نگهداری تارا با تویوتا پریوس چه فرقی دارد؟

تویوتا پریوس اخیراً در یک تست در ایالات متحده توانست مصرف سوخت ۲.۵ لیتری را در مسافتی چند هزار کیلومتری برجای گذارد. این یک خودروی کاملاً عادی از نسخه پایه و مسافت طی شده نیز معمول و شامل اتوبان و شهر و… بود. این خودرو، قیمت پایه ۲۷ هزار دلاری دارد و به بسیاری از تجهیزات مدرن و امروزی رفاهی و ایمنی هم مجهز است.

قیمت بنزین طبق آمار globalpetrolprices در ایران، با نرخ ۲.۹ سنت در لیتر، ارزان‌ترین نرخ سوخت در جهان است. گران‌ترین سوخت هم در هنگ کنگ با قیمت لیتری ۳.۲ دلار فروخته می‌شود. بااین‌حال قیمتی حدود ۱.۲ دلار در هر لیتر به عنوان میانگین و مشابه با قیمت سوخت در کشوری چون ترکیه را در نظر می‌گیریم.

هدف ما ارزیابی گرانی یا ارزانی سوخت در ایران و زمینه‌سازی برای گرانی آن نیست. ما در واقع به مصرف سوخت خودروهای داخلی و تأثیر آن روی شاخص‌های اقتصاد خرد و کلان می‌پردازیم.

می‌خواهیم ببینیم یک خودروی داخلی مثلاً تارا V4 در طول عمر خود هزینه مالکیت و نگهداری بیشتری دارد یا یک خودروی امروزی مانند تویوتا پریوس هیبریدی؟ برای چنین مقایسه‌ای می‌توان بسیاری دیگر از خودروهای موجود تولیدی در ایران را مثال آورد و به‌جای پریوس هم می‌توان خودروهای متنوع برقی یا هیبریدی را انتخاب کرد. بااین‌حال اینکه حق انتخاب ما بین تارا و تویوتا پریوس می‌توانست چه تأثیری روی اقتصاد کشور بگذارد می‌تواند بسیار جالب و برای تصمیم‌گیران و مسئولان راهگشا باشد.

خودروی تارا به‌عنوان یک خودروی ملی و جدید برای این مقایسه انتخاب شد. البته می‌دانیم که مصرف سوخت بسیاری دیگر از خودروها مخصوصاً خودروهای چینی، شاسی‌بلندهای موجود و پیکاپ‌ها به‌مراتب از این ارقام بالاتر است. تست‌های عملی نشان می‌دهد بسیاری از خودروهای چینی مصرف میانگینی بالای ۱۰ لیتر دارند که با اعداد اعلامی کمپانی بسیار متفاوت است. شاسی بلندها و پیکاپ‌ها وضع اسف آورتری دارند و مصرف میانگین اکثر آنها در بازه ۱۳ لیتر و بالاتر است.

تویوتا پریوس به یک پیشرانه ۲ لیتری ۴ سیلندر ۱۵۰ اسبی و ۱۸۸ نیوتن متری مجهز است که وقتی موتورهای الکتریکی به کمک آن بیایند، خروجی آن به ۱۹۰ اسب بخار قدرت افزایش پیدا می‌کند که نهایتاً از طریق یک جعبه‌دنده eCVT به چرخ‌های جلو منتقل می‌شود.

در سوی دیگر ایران‌خودرو تارا V4 قرار دارد که موتور TU5P آن با حجم ۱.۶ لیتر می‌تواند ۱۱۳ اسب بخار نیرو و ۱۴۴ نیوتن متر گشتاور تولید کند. این نسخه از گیربکس ۶ سرعته اتوماتیک سود می‌برد و دیفرانسیل جلو است. مصرف سوخت این مدل توسط ایران‌خودرو ۷.۳ لیتر اعلام شده است که ما نیز برای محاسبات از این رقم استفاده کردیم.

فارغ از تفاوت‌های کیفی، تجهیزات، طول عمر خودرو، هزینه‌های نگهداری متفرقه، سن فرسودگی و ازاین‌قبیل، ما تنها دو پارامتر را درنظر می‌گیریم. یکی قیمت خرید اولیه خودرو و دیگری قیمت سوخت مصرفی بر اساس قیمت میانگین جهانی در طول عمر مفید خودرو.

سن فرسودگی خودروها در ایران ۲۰ سال و در کشورهای دیگر کمتر است. بااین‌حال از انجا که در ایران معمولاً خودروها به این میزان یا بیشتر نگهداری می‌شوند، عمر خودرو را ۲۰ سال در نظر می‌گیریم.

به زبان ساده، وقتی به‌جای یک خودرو با مصرف سوخت ۸ لیتر، به سراغ یک خودرو با مصرف سوخت ۲.۵ لیتر و قیمت به‌مراتب بالاتر می‌روید، هنوز نه تنها ضرر نکرده‌اید که صرفه جویی قابل ملاحظه ۷۲۸۰ دلاری هم داشته‌اید که در بعد کلان، بسیار چشمگیر می‌شود.

این در حالی است که اگر به‌جای خودرو پریوس هیبریدی از یک خودروی برقی در این محاسبات استفاده کنیم، اعداد و صرفه‌جویی به‌مراتب شگفت‌آورتر خواهند بود. این که تولید چنین خودروهایی با این مصرف سوخت در طول عمر خود چقدر به اقتصاد خانواده و کشور آسیب وارد می‌کنند، تحلیلی جداگانه است؛ اما سیاستمداران باید تأثیر تصمیمات خود را در ابعاد چند میلیون دستگاهی به‌خوبی روی دارایی‌های ملی، اقتصاد، سلامتی و حفظ منابع کشور بسنجند. این موضوع که چه خودروهایی باید تولید یا وارد شوند تصمیم پیچیده‌ای است که در صورت انتخاب درست می‌تواند ثمرات بسیاری در کشور داشته باشد یا باعث فقر و ازدست‌دادن ثروت شود. این فقر نتیجه حمایت‌های کورکورانه از تولیدات مهجور داخلی به بهانه‌های مختلف است.

ممکن است بپرسید که راننده ایرانی در حال پرداخت هزینه سوخت با رقم یارانه‌ای و بسیار پایین‌تر از رقم میانگین منطقه و جهان است، پس چرا از نرخ داخل کشور استفاده نمی‌کنیم. پاسخ این است که مازاد این هزینه به طور مستقیم توسط دولت پرداخت می‌شود و به شکل غیرمستقیم مجدداً توسط مردم در حال هزینه است.

به‌عنوان‌مثال، درصورتی‌که مصرف سوخت میانگین خودروهای کشور، نصف شود، حدود ۷۰ میلیون لیتر روزانه در مصرف سوخت صرفه جویی می‌شود و این رقم که سالانه به ۳۰ میلیارد دلار بالغ می‌شود می‌تواند صرف بهبود معیشت مردم، رفاه اجتماعی، تولید زیرساخت‌ها، رفع ناترازی‌ها، افزایش یارانه‌ها و حقوق‌ها و از این قبیل شود. در حالی که هم اکنون به واسطه استفاده از خودروهای با تکنولوژی قدیمی در حال سوختن و تبدیل به آلایندگی است.